Βιβλίο
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ
Η Εναντίωσις κατά τον Αριστοτέλη στα Μετά τα Φυσικά.
Συγγραφέας – ερευνήτρια, Μαρία Σ. Άνθη
Ο Αριστοτέλης μας εισάγει στο δρόμο για το ασύλληπτο. Μας τον δείχνει κι αυτό γίνεται μέσα από τα εναντία. Αυτό μας εξηγεί το νέο βιβλίο Αριστοτελικό Σύμπαν, στις 264 σελίδες του. Πώς λειτουργεί μέσα από την Εναντίωση με μαθηματική ακρίβεια. Το αποδεικνύει στα Μετά τα Φυσικά, στο άπειρο, στους ομόκεντρους κύκλους και τους εσώκυκλους. Η Εναντίωση στα Φυσικά, στην Ψυχή, στην κοσμολογία, στα μετεωρολογικά, στο Όργανο, στα μετά τα φυσικά, αποκαλύπτει τη σοφία του μεγάλου αυτού Φιλοσόφου και ανθρωπιστή.
Το βιβλίο, περιλαμβάνει σχεδιαγράμματα και γεωμετρία πάνω στην ανάλυση της Αριστοτελικής φιλοσοφικής σκέψης. Για πρώτη φορά εξετάζονται τα Εναντία με βάση την Ενέργεια και τη Δύναμη σε όλο το Αριστοτελικό έργο. Αναλύεται η ώση ή άπωση και περιγράφεται πώς η μηχανική αυτή συμπαντική λειτουργία, μας οδηγεί στα άστρα. Τα εναντία με την αλλαγή προσήμων δείχνουν τη λειτουργική των ανεστραμμένων συμπάντων που είναι και το θέμα του εξωφύλλου σε σχήμα.
Αυτά είναι τα κύρια θέματα που αναλύει στη νέα της έρευνα η συγγραφέας – ερευνήτρια Μαρία Σ. Άνθη που κυκλοφόρησε πρόσφατα υπό τον τίτλο «Αριστοτελικό Σύμπαν – Η Εναντίωσις κατά τον Αριστοτέλη στα Μετά τα Φυσικά», από τις εκδόσεις Λεξίτυπον.
Μία συνεχής αλληλοαναίρεση, που είναι δυνάμει μεταβολή, ονομάζεται κατά τον Αριστοτέλη στα Μετά τα Φυσικά Εναντίωσις. Αυτή δεν δημιουργεί κίνηση διότι την κίνηση τη δημιουργεί το αίτιο, αν και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε όλα τα αίτια και εκείνο που λέει ο Αριστοτέλης είναι ότι ένα ακίνητο έξω από το κινούμενο την ουράνια σφαίρα, είναι το ακίνητο κινούν. Αυτό δημιουργεί την κίνηση.
Η
Εναντίωσις αποκαλύπτεται στην έρευνά μας να διαπερνά θέσεις και όρια κυρίως
μέσα στον άξονα της δύναμης και είναι μέσα σε όλα τα δυναμικά του, αφού σκοπός
της είναι να αγγίξει το τέλειο τέλος της. Αυτό θα γίνει, όταν μπει μέσα στη
διάθεση και τη διάταξη, για να υψωθεί στον άλλον άξονα της ενέργειας πάλι μέσω
των μεταβολών. Εκεί θα υπάρξει με άλλη υπόσταση, καθώς τα ακρότατα το ορίζουν,
όπως και τα έσχατα σε όλο το Αριστοτελικό σύμπαν. Η Εναντίωσις βρίσκεται και
στους ομόκεντρους κύκλους ακόμη και μέσα στους ενδιάμεσους κύκλους, έχει σκοπό
την τελείωση στο αιώνιο κυκλικό γύρισμά τους.
Οι μεταβολές βρίσκονται στο συνεχές, στο άπειρο, στο τέλειο του κύκλου, ως παραπλήρωμα και εκεί, στο ανώτατο όριό τους, έρχεται το πλήρωμα της ενέργειας που οι άνθρωποι το λένε χρόνο. Σύμφωνα με τη φιλοσοφική μας έρευνα εκτιμάται ότι η Εναντίωσις είναι το παραπλήρωμα μιας τελείωσης στο άπειρο, καθώς και αυτό φθάνει στην τελείωση και, επειδή την ενέχει, βρίσκεται εντός του. Στην ανώτατη ενεργειακή βαθμίδα η μεταβολή υπάρχει κάτω από άλλη μεταβολή, το πλήρωμα. Εκτιμάται ότι σκοπός της Εναντιώσεως είναι το τέλειο, όπως και το άπειρο, επειδή υπάρχει κάποιο πέρας και αυτό είναι πέρα από τα πέρατα, έτσι ώστε και εκεί ένα άλλο αίτιο μιας άλλης μεταβολής να επαναφέρει κάποτε την τάξη της κίνησης μετά από την ηρεμία και την ακινησία.
Το σύμπαν του Αριστοτέλη είναι φυσικά μέρη ενός τεράστιου οργανισμού μεταβολών, αυτή η Εναντίωσις στο συνεχές έχει μια γεωμετρία και μια προέκταση που ορίζει το Αριστοτελικό σύμπαν σχετικά με τα αντικείμενα που είναι έννοιες και όροι μέσα στην πολλαπλότητα, τα οποία εξετάζουμε μας λέει η Μαρία Άνθη μα, προ πάντων, ερευνάμε. Η δε γεωμετρία των ομόκεντρων κύκλων έχει την έννοια της μηχανικής και όλα επενεργούν στο γίγνεσθαι και έχουν άμεση επίδραση σε όλα τα μεγέθη, όπου είναι σώματα.
Εκεί όλα τα ουράνια σώματα κατέχουν μια θέση και κινούνται. Εκεί πάνω έχουμε βασικές λειτουργίες, όπως στους άξονες ενέργειας και δύναμης και εργάζονται σε σημεία οι Εναντιώσεις, στα ακρότατα, στα έσχατα, στα αΐδια.
Τις φυσικές διεργασίες τις κατευθύνει ένας σκοπός, ένα άυλο νοητό ακίνητο κινούν που θέτει την αρχή της κίνησης, το υπερμέγεθες σύμπαν και ο μηχανισμός έχει μια σειρά και τίποτα δεν είναι σε αταξία. Έχει μια διάταξη και, για να καταλήξει σε αυτήν, ο Αριστοτέλης έλαβε υπόψη του τι είχαν πει οι προγενέστεροι που ήταν κυρίως προσωκρατικοί φιλόσοφοι.
Τη διάταξη την είχαν προβάλει ο Εύδοξος ο Κνίδιος και ο Κάλλιππος ο Κυζικηνός που ήταν κυρίως αστρονόμοι και μαθηματικοί και δέχονταν ότι κάθε αστρικό σύστημα ήταν στερεωμένο στον ισημερινό, μιας κρυστάλλινης σφαίρας διάφανης, Ήταν σφαίρες, η μία μέσα στην άλλη και κάθε σφαίρα περιστρεφόταν γύρω από τον άξονά της. Στην ανώτατη σφαίρα ήταν στερεωμένοι οι απλανείς αστέρες.
Ο Αριστοτέλης συμφωνούσε με τις απόψεις τους, ότι οι πόλοι μιας σφαίρας συνέπιπταν με τους πόλους της αμέσως επόμενης. Έτσι είχαμε ένα γεωκεντρικό σύστημα με ομόκεντρους κύκλους. Η εσωτερικότερη επηρέαζε την εξωτερικότερη. Ο Αριστοτέλης μελέτησε το σύμπαν αυτό και υπολόγισε 22 μεσόκυκλους, τους οποίους πρόσθεσε στις 33 σφαίρες του Αστρονόμου και μαθηματικού Κάλλιππου που μας κάνουν συνολικά 55 σφαίρες-κύκλοι μαζί με τη σφαίρα των 56 απλανών.
Η θεωρία με τα εναντία, με τη νομοτέλεια που φέρνει την τάξη στα πάντα, τη μεταφυσική της ύλης και της άυλης υπόστασης των όντων έδωσε σχήμα και έκανε τη λειτουργική σύνδεση μιας φύσης και μιας μεταφύσης για τον κόσμο του αισθητού και κυρίως έδειξε πως λειτουργεί στον ίδιο τον άνθρωπο που και εκείνος κινείται στον αισθητό κόσμο. Η λογική ήταν το αντικείμενο του λόγου του γι’ αυτό και κάθε εναντίωση ή μεταβολή έλεγε πως λειτουργεί εδώ δίπλα σε εμάς, αν και υπήρχε ως ένα βαθύτερο αίτιο αλλού.
Όπως και να έχει όμως, εξήγησε το ίδιο καλά και τους δύο κόσμους, όπως και τον σκοπό τους, έτσι ώστε να βγούμε από την πλάνη, αφού η φύση τα δημιουργεί, τα προκαλεί, τα σχεδιάζει και εργάζεται με μεγάλη επιμέλεια εκτός φθοράς και αενάως. Οι ομόκεντροι κύκλοι βυθίζονται και αναδύονται, ενώ στα διαστήματα των μεσόκυκλων το θείο στοιχείο στα εσώτερα κυριαρχεί σε εξωτερικά περιβάλλοντα και άλλες πιο επιφανειακές σφαίρες. Όπως υποστήριξε και ο Κάλλιππος, από τις εξωτερικότερες σφαίρες, όπως η σελήνη, ο ήλιος με την ανατολή και τη δύση, οι ώρες που ήταν 24, όπως οι απλανείς αστέρες, αυτή ήταν η πρώτη και μία άλλη ήταν ο ζωδιακός κύκλος με τη μηνιαία κίνηση της σελήνης γύρω από τον ουρανό, η τρίτη δε ήταν σε μικρή ταχύτητα, σε άξονα κεκλιμένο προς τον άξονα του ζωδιακού σε μια παλίνδρομη κίνηση των αποκλίσεων της σεληνιακής τροχιάς κάθε 18,5 έτη. Η εξωτερικότερη στρεφόταν σε 27 μέρες από τη δύση προς την ανατολή.
Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η Εναντίωσις είναι δυνάμει μεταβολή και μια συνεχής αλληλοαναίρεση, δεν δημιουργεί κίνηση διότι τη δημιουργεί το αίτιο, όμως διαπερνά όλο το Αριστοτελικό σύμπαν, είναι σε όλο το κυκλικό σύστημα των ομόκεντρων κύκλων ακόμη και μέσα στους ενδιάμεσους κύκλους, το ερώτημα όμως είναι, αν αυτή υπάρχει και στην ενέργεια και όχι μόνο στη δύναμη.
Σύμφωνα με αυτήν τη φιλοσοφική έρευνα -διότι περί αυτού πρόκειται- θέλουμε να εξετάσουμε τα Εναντία στο Αριστοτελικό σύμπαν και εκτιμάται ότι η Εναντίωση είναι το παραπλήρωμα μιας τελείωσης στο άπειρο, αφού και αυτό ενέχει την τελείωση. Έχει όριο το τέλειο τέλος. Όλος ο άξονας της δύναμης οριζοντίως μερίζεται στην Εναντίωση, όλα τα ενάντια από το κατώτατο όριο στο ανώτατο υψώνονται βαθμηδόν προς την ενέργεια. Στην ανώτατη ενεργειακή βαθμίδα η μεταβολή υπάρχει κάτω από άλλη υπόσταση και έχουμε μεταβολή το πλήρωμα. Είναι όπως λέμε «ήλθε το πλήρωμα του χρόνου».
Έτσι ο σκοπός της Εναντιώσεως είναι να αγγίξει κάποτε το τέλειο, όπως και το άπειρο. Από τα εναντία που διερευνάμε, φθάνουμε στα έσχατα και στο τέλειο και η αλληλοαναίρεση και η συνεχής μεταβολή μας οδηγεί στο τέλειο τέλος με μαθηματική ακρίβεια. Αρχές, αξιώματα, με όρους και έννοιες σε όλα τα κατηγορήματα μέσα στην ακολουθία της νομοτελειακής τάξης θέτουν σε κίνηση δυναμικά και ενεργητικά όλα τα αντικείμενα. Ένα βαθύτερο σύμπαν ομόκεντρων κύκλων απλώνεται σε εσωτερικές και εξωτερικές διαστάσεις μέσω των αναλογιών.
Τα
όρια θα τα θέσουν και πάλι οι συμπαντικές
συντεταγμένες πάνω και κάτω, δεξιά και αριστερά, οριζοντίως σε κύκλωμα,
ώστε να απλωθεί το περιβάλλον τοπικά, χρονικά, ποσοτικά και σχετικά με κάθε
άλλο κατηγόρημα (διερευνάμε τον όρο σχετικά με τι). Εκεί το κινούν θα
παράξει τη δύναμη με όλες τις δονήσεις. Καθέτως και θύραθεν ο κινητήρας
του σύμπαντος, το ακίνητο κινούν, θα εισάγει την ενέργεια. Εκεί, στο ακίνητο,
απλώνεται το άπειρο με όλες τις δονήσεις του. Είναι τρία επίπεδα: Ενάντια,
κύκλοι και συντεταγμένες που εξέφρασε το ακίνητο κινούν διότι είναι κινητό
εξαιτίας της δυνάμεως και κινητήρας εξαιτίας της ενέργειας.
Έτσι η αρχή της ποιήσεως είναι μέσα στον κατασκευάσαντα, σε αυτόν που εκτελεί την πράξη και όχι μέσα στο πρακτό, δηλαδή στο κατακευαζόμενο.
Η παρακαταθήκη που μας άφησε ο Αριστοτέλης είναι πολύ μεγάλη! Ο Αριστοτέλης ήθελε να βγάλει τον άνθρωπο από την πλάνη, να πρυτανεύει η λογική, να διακρίνει την αλήθεια από το ψεύδος. Η πλάνη και η συσκότιση είναι το αιώνιο πρόβλημα του ανθρώπου. Ο Αριστοτέλης, με την οντολογική σκέψη και την τελολογική ερμηνεία, μας έφερε μέσα στον αισθητό κόσμο της ύλης και στη θεία νομοτέλεια. Την κατέβασε στο δικό μας στερέωμα, στον τόπο μας, και τα απέδειξε όλα. Μας εξήγησε την τελευταία αιτία και ποιος ο ήταν σκοπός και το τέλος ως προς τι γίνεται κάτι και, αναλύοντας τα κατηγορήματα, τα είδη, την αιτία, το ποσό, τη διάθεση, τα ταυτά, τη μορφή, τη δύναμη, την έξι, την αρχή, το Ον, την ουσία, τα συμβεβηκότα, άλλες έννοιες και όρους μας έδειξε πως λειτουργούν βάσει της θείας νομοτέλειας και της φύσης που τα γέννησε και τα τακτοποίησε όλα και τα έβαλε σε μια τάξη.
Πολλοί θα ασχοληθούν ακόμη για να αποκωδικοποιήσουν όλη αυτή τη γνώση που μας άφησε ο Σταγειρίτης φιλόσοφος. Ό,τι ανώτερο φτιάξουμε ως ανθρωπότητα δεν μπορεί παρά να είναι αριστοτελικό διότι είχε δει το χέρι του τεχνίτη, τη φύση όλων των πραγμάτων και πώς τοποθετεί τις άπειρες κατασκευές. Είχε δει πως λειτουργεί το σύμπαν και πως αυτό είναι φτιαγμένο, ασχέτως αν υποστήριξε ότι είχε κέντρο τη γη, τα δε υπόλοιπα ως προς τις λειτουργίες που είπε ήταν σωστά.
Πάνω από όλα μας έδειξε τον δρόμο για το ασύλληπτο. Θα μας οδηγήσει ακόμα πιο πέρα, στο πέρας, γιατί, μέσα σε όλα, μας ανοίγει και τον δρόμο για τα άστρα. Γι’ αυτό είναι πολύ μεγάλη η φιλοσοφία του, μας ανοίγει τον δρόμο, τον ορίζοντα για την τελειοποίηση και την εξέλιξη της ανθρώπινης συνείδησης, όπως και την πραγμάτωση της φιλοσοφικής γνώσης.
Για τον Αριστοτέλη υπήρχε το θείο στοιχείο που κινούσε τα πάντα, η νομοτέλεια, και, επομένως, ο Δημιουργός δεν είχε την έννοια που έχει για εμάς ούτε κατείχε την ίδια θέση μέσα στην αριστοτελική συλλογιστική. Ως ανθρωπότητα του χρωστάμε όλη μας τη σημερινή εξέλιξη, καθώς, κατά το καλώς νοούμενον, τον αντέγραψαν όλοι οι ευφυής και άλλαξαν το μέλλον μας κατά το καλύτερο και, όσοι το απέκρυψαν συστηματικά, παραγνώρισαν την ιστορική αλήθεια.
Τα ακρότατα
Ιδιαίτερα στο όγδοο κεφάλαιο, επιχειρείται
η μελέτη των Αριστοτελικών γεωμετρικών εννοιών πάνω στη σφαίρα. Δίδονται τα
γεωμετρικά σχήματα εκατέρωθεν και τα σημεία-θέσεις ορίων στον χώρο. Με τη
μεθοδολογία της συνταύτισης εννοιών και όρων μέσα από σχήματα θα δούμε
και ενωτικά που καταλήγουμε με σημεία που υπολογίζουμε στην Αριστοτελική
ερμηνευτική μέσα από τα νοήματα και τα σημεία που μας δίνει και μας εξηγεί ο
ίδιος ο φιλόσοφος.
Οι
λειτουργικοί μηχανισμοί έχουν τη δυνατότητα να θέτουν σε λειτουργία κατασκευές
εντός των συστημάτων τους, έτσι όπως και εμείς μπορούμε να θέσουμε σε
λειτουργία δικές μας υλικές κατασκευές, όταν αυτές προσομοιάζουν με τα
ανεστραμμένα σύμπαντα υπολογίζοντας τις δομές τους, όπως είναι τα πρόσημα και ο
αυτοματισμός τους στους κόμβους-σημεία.
Όσον
αφορά στο τοπικό ακρότατο και στις
μαθηματικές προεκτάσεις, κάθε παράγωγος αντιστοιχεί σε μια δόνηση και
ενώ η μεταβλητή σε δύναμη, όπως γνωρίζουμε, ρίχνει τον εκθέτη, εδώ τον
ανεβάζει. Επομένως καμία σταθερά δεν ισούται με μηδέν, αφού, όπως ξέρουμε, η
παράγωγος οποιουδήποτε αριθμού μας κάνει μηδέν.
Εδώ
δεν υπάρχει σταθερά, δεν υφίσταται, οπότε δεν παίρνω μια συνάρτηση, για την
οποία πρέπει να βρω την παράγωγό της και να την εξισώσω με το μηδέν διότι η
μεταβλητή σε δύναμη ανεβάζει τον εκθέτη. Το σύμπαν εξελίσσεται από τα απλά
συστήματα προς τα πιο πολύπλοκα πάντα με τη δόνηση. Έτσι συμπεραίνουμε ότι ο
εκθέτης αυξομειώνεται μέσα από μια ταλάντωση μιας δίνης κύματος. Όμως ο τελικός
της προορισμός θα είναι αυξητικός. Η δόνηση εμφανίζεται ως κύμα, όταν από τα
ακρότατα πάμε στα έσχατα και εν συνεχεία στο τέλειο τέλος για να φθάσουμε στο
πέρας, όπου υπάρχει η ηρεμία.
Σε
αυτό το τμήμα του βιβλίου εξετάζονται τα σημεία, η Διάθεση, η
Διάταξη, το Κοίλο και το Κυρτό που βρίσκονται σε μια σειρά,
σε μια ακολουθία, για να εντοπίσουμε τη δημιουργία ενός μηχανισμού μέσα στο
Αριστοτελικό σύμπαν. Ο Αριστοτέλης λέει πώς
λειτουργεί αυτό το σύμπαν και συμπεραίνουμε ότι λειτουργεί μέσα από έναν
αυτοματισμό που έγκειται στην αλλαγή προσήμων, στα άκρα.
Υπάρχει μία μελέτη στα Ακρότατα ως προς το τι ισχύει σήμερα, τι διδασκόμαστε, σε αντίθεση με όσα ανέφερα στις μαθηματικές προεκτάσεις στo κεφάλαιo (6.2.β) όσον αφορά στα ακρότατα ως μελέτη, όπως και στην παραγώγιση, προκειμένου να δούμε τα σημεία που μπορεί να αποτυπώνονται στα ακρότατα του Αριστοτέλη. Αυτά βρίσκονται στο σχήμα που έχει τα πρόσημα (+) και (–). Όπως υποστήριξε η Μαρία Άνθη, , εκεί έχουμε την αλλαγή προσήμων, όπως προκύπτουν από την Εναντίωση. Η Εναντίωσις, ως θεμελιώδης αρχή επί των μεταβολών του Αριστοτελικού σύμπαντος, φαίνεται στο σχήμα Αριστοτελικό σύμπαν (και εξώφυλλο βιβλίου).
Μετά από σύντομη παραμονή στα Στάγειρα, ο Αριστοτέλης επέστρεψε στην Αθήνα και ίδρυσε τη δική του φιλοσοφική σχολή, η οποία λεγόταν «Λύκειον». Τη συγκρότησε σε έναν τόπο ειδυλλιακό, κάτω από τον λόφο του Λυκαβηττού και ανάμεσα σε δύο ποτάμια, τον Ηριδανό στο βορρά, και τον Ιλισό στο νότο.
 |
Το Λύκειο ήταν ένας ναός αφιερωμένος στον Απόλλωνα Λύκειο. Ήταν
πιο γνωστός όμως για την Περιπατητική σχολή φιλοσοφίας που ιδρύθηκε εκεί από
τον Αριστοτέλη το 334 π.Χ |
 |
Εδώ δίδαξε ο Αριστοτέλης Το 335 π.Χ. Πρόκειται για τον
Αρχαοιλογικό χώρο στη Ριγίλλης 11 στην καρδιά της Αθήνας και βρισκόταν το
Λύκειο του Αριστοτέλη. |
Όταν ο Αριστοτέλης αναφέρεται στα αριστερά και δεξιά που είναι μέρη του ουρανού, σαφώς και γνωρίζει τι συμβαίνει στο επέκεινα αλλά και πολύ περισσότερα από αυτά που έχουμε εμείς στα γραπτά κείμενα. Μπορεί κάποια να τα έλεγε σε λίγους και να ήταν απόρρητα. Ο Αριστοτέλης πάντως προτιμούσε την Ενέργεια
Αποκωδικοποίηση ως προς το δεξιά (μέρος του ουρανού): Η φυσική εξήγηση κατ’ εμέ είναι η γένεση, η κίνηση των δεξιόστροφων θερμών σπερμάτων ή η έλευση του φωτός από την ανατολή που βγαίνει.
Όμως είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτήν την έννοια και θαρρώ πως σχετίζεται με τα βάθη των ωκεανών στο πρόσθιο μέρος του ουράνιου θόλου και τα στοιχεία του αιθέρα κατά πόσο είναι δυναμικά και κατά πόσο ενεργητικά.
Η ενέργεια είναι πράξη και αφύπνιση, ενώ η δύναμη έχει μια κινητική με το πάθημα και, ναι μεν καλύπτει ένα μεγάλο μέρος του ουρανού και το έργο με τα δυναμικά βγάζει πάλι μια ενέργεια, αλλά δεν είναι αυτή της τελείωσης. Το τέλος και ο σκοπός της μιας από της άλλης διαφέρει πολύ στην κατάληξη. Το ζητούμενο είναι να φθάσουμε στο αγαθό και το σπουδαίο, ίσως όχι με τα δυναμικά που προσπαθούν να φθάσουν προς την τελείωση, δηλαδή να αγγίξουν το τέλειο, διότιαυτά τα ίδια δεν είναι πάντοτε και τα τελειότερα.
Εκδόσεις Λεξίτυπον – Αθήνα 2021
